05.09.2014
Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej, przyczynienie się poszkodowanego
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013, sygnatura: IV CSK 87/13
1. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. nie jest zależne od pogorszenia sytuacji życiowej osoby bliskiej w wyniku śmierci bezpośrednio poszkodowanego,
lecz ma na celu złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc członkom jego rodziny w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej.
2. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która, jak słusznie wskazuje się w literaturze
i orzecznictwie, nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego.
3. Przyczynienie się do szkody osoby bezpośrednio poszkodowanej, która zmarła, uzasadnia obniżenie świadczeń przewidzianych w art. 446§3 i 4, należnych osobom jej bliskim.
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 kodeksu cywilnego trudno jest wyrazić w formie pieniężnej.
Jednakże jego rolą ma być odzwierciedlenie rozmiaru krzywdy, która nie powinna być zależna od statusu materialnego pokrzywdzonego. Punktem odniesienia jest tutaj
jedynie „przeciętne stopa życiowa społeczeństwa”, co w konsekwencji sprowadza się do tego, że z jednej strony jego przyznanie nie może prowadzić do nadmiernego wzbogacenia
pokrzywdzonego, a z drugiej strony musi spełniać swoją rolę kompensacyjną.
Miarkowanie wysokości przyznanego zadośćuczynienia oraz odszkodowania jest także relatywizowane poprzez uznanie przyczynienia się poszkodowanego
do powstania szkody lub jej rozmiarów. Jak zauważył Sąd art. 362 k.c. skutek przyczynienia się poszkodowanego dotyczy nie tylko osoby bezpośrednio
poszkodowanej, ale również i osób bliskich wskazanych w art. 446 § 4. Przyczynienie się poszkodowanego wpływa zatem na wysokość wszystkich roszczeń
kierowanych do zobowiązanego do naprawienia szkody – bez względu na to, czy dotyczy to zadośćuczynienia dla bezpośrednio i pośrednio pokrzywdzonego
lub odszkodowania za poniesione straty czy utracone korzyści.
Trzeba także zaznaczyć, iż miarkowanie wysokości zadośćuczynienia oraz odszkodowania jest kwestią pozostawioną do właściwej oceny sądu.
Konsekwencją tego jest konieczność uwzględnienia wszystkich okoliczności faktycznych mogących mieć wpływ zarówno na samo przyczynienie się jak i jego stopień.
W omawianym przypadku wzięto pod uwagę nie tylko zapięcie pasów bezpieczeństwa przed rozpoczęciem jazdy samochodem, ale także ich sprawność, na którą wpływa
utrzymywanie pojazdu - jego stanu technicznego, co należy do jednego z obowiązków jego właściciela.
