Zmiana wysokości odsetek ustawowych
Wysokość odsetek, których można się domagać od dłużnika, to rzecz niezwykle istotna z punktu widzenia wierzyciela. Od 2016 roku, gdy wprowadzono zmiany przepisów,
przyzwyczailiśmy się do utrzymującej się na stałym poziomie wysokości tych odsetek. Można było nawet odnieść wrażenie, że ich poziom został ustalony na stałe.
Tymczasem, w ciągu ostatnich trzech miesięcy doszło do trzykrotnego obniżenia wysokości odsetek. Zmiana niemal niezauważalna, bo dokonana bez zmiany ustawy,
nie może przejść bez echa z uwagi na jej niebagatelną dla wierzycieli (i dłużników) rolę.
Od stycznia 2016 roku, odsetki ustawowe wynosiły 5%, natomiast odsetki ustawowe za opóźnienie wynosiły 7% w skali roku.
Ich wysokość była powiązana z wysokością stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego, do której należało dodać odpowiednio 3,5 (w przypadku odsetek ustawowych) lub 5,5 punktów procentowych (w przypadku odsetek ustawowych za opóźnienie).
Jak wspomniano wyżej, przepisów dotyczących wysokości odsetek nie zmieniono. Zmieniła się natomiast stopa referencyjna ustalana przez NBP. W marcu 2020 roku zmniejszono tę wartość z 1,5% do 1%,
natomiast niecały miesiąc później dokonano kolejnej obniżki, o kolejne 0,5 punktu procentowego. Pod koniec maja NBP podjął decyzję o kolejnej obniżce – tym razem o 0,4 punktu procentowego.
Tym samym, od tego momentu wysokość stopy referencyjnej NBP wynosi 0,1%, co skutkowało obniżeniem wysokości odsetek
I tak, od 29 maja 2020 roku, odsetki ustawowe wynoszą 3,6% w skali roku (maksymalne odsetki kapitałowe wynoszą zatem 7,2% w skali roku), a odsetki ustawowe za opóźnienie wynoszą 5,6% w skali roku
(analogicznie, maksymalne odsetki za opóźnienie wynoszą 11,2% w skali roku).
Zmiana nie dotknęła jednak wszystkich rodzajów odsetek. Na dotychczasowym poziomie pozostają odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych. Wynoszą one zatem 9,5% w skali roku,
gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, lub 11,5% w skali roku, gdy dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.
Dlaczego wartość tych odsetek nie uległa zmianie, mimo tego, że podobnie jak odsetki kapitałowe i za opóźnienie, ich wartość jest również powiązana z wartością stopy referencyjnej NBP?
Otóż dzieje się tak dlatego, że do ustalenia ich wartości stosuje się stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego obowiązującą w dniu 1 stycznia (do odsetek należnych za okres od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca),
lub w dniu 1 lipca (do odsetek należnych za okres od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia). Jeśli zatem Rada Polityki Pieniężnej nie zdecyduje się przywrócić „starej” wysokości stopy referencyjnej NBP,
to zmieni się również wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Stanie się tak jednak dopiero po 1 lipca.
Warto przyglądać się zmianom wysokości odsetek. Zmniejszenie ich wysokości to prosta droga do pogorszenia pozycji wierzyciela – tym bardziej warto skrupulatnie się ich domagać od dłużnika.
Z drugiej strony również dłużnicy powinni śledzić zmiany. Zmniejszenie wartości odsetek przełoży się na polepszenie ich sytuacji, a pozostawanie na bieżąco ze zmianami pozwoli na
uniknięcie płacenia odsetek, do których płacenia nie są zmuszeni.
